Często spotykamy się z pojęciem pamięci mięśniowej, jednak mało kto potrafi wyjaśnić czym naprawdę ona jest i jak działa. Wiele badań naukowych skupionych na tej tematyce przynosi obiecujące wyniki, które potwierdzają moje własne obserwacje, dlatego chciałbym się z Wami dziś podzielić pewnymi spostrzeżeniami.
Pamięć mięśniowa to generalnie zdolność szybszego powrotu do formy niż budowanie jej od zera. W praktyce oznacza to, że nawet po kilku miesięcznej przerwie od treningów łatwiej nam jest uzyskać wysportowaną sylwetkę i osiągnąć poprzednie rekordy siłowe niż w przypadku osób które zaczynają przygodę z ciężarami.
Wszyscy którzy musieli przerwać treningi na kilka miesięcy z powodu kontuzji czy innych przyczyn nie zawsze zależnych od nas, a później wrócili na siłownie na pewno odczuli działanie pamięci mięśniowej.
Osobiście trenuje kilka lat i do tej pory sam zaliczyłem wiele krótszych i dłuższych przerw, wynikających z różnych powodów- były to zarówno kontuzje stawów, ścięgien, ale także sytuacje niezwiązane z kontuzjami. Najdłuższa przerwa trwała prawie rok, jednak nawet po niej wróciłem na siłownie w pełni zmotywowany i głodny ciężarów, a powrót do formy i siły jaką prezentowałem przed przerwą zajął mi zdecydowanie mniej czasu niż zbudowanie tej formy od początku, kiedy to zaczynałem przygodę ze sportami siłowymi.
Aby przyjrzeć się bliżej tematowi pamięci mięśniowej i objaśnić mechanizmy jej działania należy wspomnieć o budowie mięśnia i zasadach które kierują rozrostem muskulatury, ale także o rozwoju ścięgien i więzadeł.
Każdy mięsień w naszym organiźmie składa się z określonej genetycznie liczby włókien, której nie jesteśmy w stanie zwiększyć ani zmniejszyć. Rozrost mięśnia polega na powiększaniu się komórek mięśniowych (hipertrofia mięśniowa), które odbywa się poprzez wchłanianie komórek satelitarnych, ale także poprzez zwiększenie ilości komórek (hiperplazja mięśniowa).
Innym ważnym elementem odpowiadającym za przyrost masy mięśniowej jest współczynnik jąder komórkowych w stosunku do wielkości komórki- co oznacza że każda komórka może posiadać więcej niż jedno jądro. Podczas treningu powstaje więcej jąder, co zapewnia im wystarczającą liczbę matryc DNA do wytwarzania białek dających siłę mięśniom (im więcej jąder komórkowych tym większa synteza białka w mięśniach).
Kolejnym mechanizmem który musimy zrozumieć o docenić jest adaptacja organizmu do warunków przetrwania- nasze organizmy to niezwykle inteligentne machiny które potrafią szybko skalkulować co im się opłaca, a co nie. Organizm osoby która zaprzestaje treningu siłowego już po okresie dłuższym niż 2 tygodnie zaczyna pozbywać się masy mięśniowej, ponieważ wydatek energetyczny z nią związany jest duży ( większy niż wydatek związany z utrzymaniem masy tłuszczowej) i chyba nie potrzebny skoro organizm nie odczuwa stresu związanego z poddawaniem mięśni obciążeniom mechanicznym.
Wydawałoby się więc, że w momencie kiedy przestajemy trenować - poddawać mięśnie stresowi, to w wyniku adaptacji organizmu liczba jąder komórkowych w komórkach mięśniowych się zmniejsza. Tak się jednak nie dzieje- jądra raz utworzone zostają w mięśniach na wiele lat (możliwe że na zawsze, jednak nie ma na razie badań które by tą tezę potwierdziły), dzięki czemu w przyszłości, gdy wrócimy do ciężkich treningów odbudowa muskulatury i zdolności siłowych jest łatwiejsza i szybsza niż ich zbudowanie od zera.
Wyniki badań na myszach dotyczące pamięći mięsniowej, które prowadził Kristian Gundersen, fizjolog z norweskiego University of Oslo pokazały że:
-po 6 dniach treningu u myszy pojawiły się dodatkowe jądra komórkowe
-po 9 dniach zaczęły rozrastać się włókna mięśniowe ( ich grubość a nie liczebność)
-po 21 dniach liczba jąder komórkowych w mięśniach była o 54% większa niż na początku badań
Kolejne badanie przeprowadzone przez ten sam zespół naukowców polegało na przecięciu nerwów odpowiedzialnych za badane mięśnie u gryzoni wcześniej poddawanych treningowi.
W wyniku eksperymentu objętość mięśni zmalała o 40%, natomiast nie zmniejszyła się liczba jąder komórkowych.
Badania te dowodzą, że organizm poddawany treningowi w przeszłości, nawet po okresie przerwy szybciej adoptuje się do stresu wywołanego treningiem siłowym zwiększając masę i siłę mięśni.
Innym mechanizmem wpływającym na wzrost zdolności wysiłkowych jest grubość ścięgien, więzadeł, oraz gęstość kości.
Aby sprostać obciążeniom z którymi mamy do czynienia w czasie treningów siłowych organizm adoptuje się doprowadzając do hipertrofii mięśni, ale także poprzez zwiększenie grubości ścięgien i więzadeł przenoszących pracę mięśni na układ kostny, a na końcu także zwiększenie gęstości kośćca.
W kontekście pamięci mięśniowej należy zauważyć, że ścięgna i więzadła które pogrubiły się w wyniku treningów z obciążeniem nigdy nie wracają do wcześniejszej grubości (nawet po zaprzestaniu aktywności), tak więc na tym polu widzimy także przewagę osoby powracającej do treningów nad osobą dopiero zaczynającą.
Jako ciekawostkę warto tutaj zaznaczyć, że osoby które w przeszłości stosowały środki dopingujące, nawet po kilku latach, gdy ich wykrycie nie jest w żaden sposób możliwe mają przewagę nad sportowcami "czystymi", zresztą na tym mechaniźmie opiera się cała kulturystyka naturalna- nie ma tam osób które budowały formę bez dopingu, a jedynie osoby które zaprzestały wspomaganie parę lat wstecz.
Tutaj rodzi się więc pytanie czy jest sens walczyć z dopingiem w sporcie, jednak jest to długi temat na osobny artykuł, którego nie będę teraz rozwijał.
Podsumowując osoby które w przeszłości miały doświadczenia z treningiem i wypracowały masę mięśniową, nawet po kilku latach mają wciąż większą ilość jąder w mięśniach od przeciętnej osoby nietrenującej, przez co łatwiej im dojść do dobrej formy. Warto tutaj zauważyć, że maksymalny poziom testosteronu u mężczyzny występuje między 18 a 27 rokiem życia, tak więc warto poświęcić ten czas na budowanie wymarzonej sylwetki. Facet po 40stce, który nagle zamarzy o sylwetce fit będzie miał o wiele cięższą drogę do przebycia niż jego kolega, który ćwiczył już w młodości, co często doprowadza takie osoby do sięgania po środki hormonalne, a te nie są obojętne dla naszego organizmu i zdrowia.
Autor: Wiktor Winiarczyk
